یکی از شیوه‌هایی که محققان مختلف برای تبیین بهتر موضوعات سازمان و مدیریت به کار می‌گیرند، استفاده از استعاره‌هاست؛ سازمان به مثابه یک ساختار حاکمیتی (ویلیامسون)، سازمان به مثابه یک قبیله (اوچی)، سازمان به مثابه یک سیستم اطلاعاتی(مارچ و سایمون) و … . این استعاره‌ها در برهه‌های مختلف زمانی مطرح می‌شوندو همراه خویش، تحلیل‌ها، مطالعات و تحقیقات فراوانی را نیز به دنبال می‌آورند؛ مواردی که تشخیص اینکه آیا اینها مُد مدیریتی هستند یا نظریاتی که می‌توانند علم را در این رشته به پیش برند، گام می‌تواند بسیار دشوار باشد. با توجه به اینکه علم مدیریت غالب ورودی‌هایش را از دیگر رشته‌ها می‌گیرد (مانند جامعه‌شناسی، روان‌شناسی و …) و مبنای این استعاره‌ها نیز اغلب از این رشته‌ها می‌آید، سوالی که پیش می‌آید این است که آیا این استعاره‌ها می‌توانند معنای پیش‌رفت در این رشته را داشته‌باشد؟
این موضوعی است که در مقاله اخیر مجله Academy of Management Review با عنوان Reasoning by Analogy and the Progress of Theory آمده‌است. در این مقاله، با استفاده از نظریه برنامه پژوهشی لاکاتوش و استفاده از آن به عنوان معیاری برای سنجش این استعاره‌ها به عنوان هسته یک برنامه پژوهشی، دوازده سوال را بر اساس نقش استعاره و کیفیت روش‌شناختی آن مطرح می‌نمایند که پاسخ به این سوالات می‌تواند مشخص کند که آیا استعاره فوق می‌تواند نقش پیشبرنده در دانش مدیریت و سازمان را ایفا نماید یا خیر. برخی از این سوالات عبارتند از:
آیا استعاره، پتانسیل ارائه یک دیدگاه را دارد؟ آیا استعاره برای مخاطبات حوزه به قدر کافی آشنا هست؟
آیا استعاره می‌تواند دیگر ادعاهای نظری مرتبط را پشتیبانی کند؟
آیا استعاره قادر به پشتیبانی از گسترش و توسعه مرزهای برنامه پژوهشی هست؟
آیا استعاره می‌تواند در سوالات پژوهشی مختلف به کار بیاید؟
و …
نکته‌ای که در نهایت به آن باید توجه داشت، این است که استعاره‌ها، به عنوان راهنما و ابزارهای روش‌شناختی بنیان بسیاری از برنامه‌های پژوهشی ما را تشکیل می‌دهند اما توجه شود که آنها را به صورت ضمنی پذیرفته در نظر گرفتن، موجب می‌شود که پژوهش‌ها از مسیر توسعه خارج شوند و کار محققان به جای جابجایی مرزهای پژوهش و تغییر و ارتقای هسته‌های پژوهشی، به دفاع از استعاره‌ای محدود گردد که شاید دیگر پاسخ مناسب برای سوالات فعلی و آتی در رشته نباشد، موضوعی که در مقاله Bad Management Theories Are Destroying Good management Practices نیز گوشال به صورت مفصل به آن پرداخته‌است.
اضافه کردن نظر